Binalarda Ses Yalıtımı
Binalarda Akustik (Ses) Yalıtımın Önemi
Şehirlerdeki kalabalık arttıkça yaşama alışkanlıklarımız da değişti. Yaşam alanlarımız daraldı. Artık büyük yapılarda çok daha fazla insan bir arada yaşamaya başladık. Evimiz ile işimiz arasında katetmemiz gereken mesafeler uzadı. Şehirler arasındaki ekonomik ve kültürel bağlar arttı. Bu da farklı şehirler arasında trafik yoğunluğu oluşturdu. Tüm bu etkenler farklı gürültü kaynakları ortaya çıkmasına neden oldu ve maruz kaldığımız gürültü miktarını arttırdı. Bugün, dinlenmek ve rahatlamak için daha fazla akustik konfor sağlayan yaşam alanlarına ihtiyacımız var. İşte bu noktada “Akustik Yalıtım” konusu önem kazanıyor. Binalarda ses yalıtımı başlı başına bir uzmanlık konusu. Konforlu yaşam alanlarının oluşturulmasında dikkat edilmesi gereken konuların başında geliyor. İsterseniz konumuza akustik yalıtım ile ilgili bazı temel bilgiler ile başlayalım.
Ses ve Gürültü Kavramları
Ses;
Canlıların işitme organları tarafından algılanabilen periyodik basınç değişimlerine “Ses” diyoruz. Ses iki farklı şekilde oluşuyor. Bunlar;
Darbe Dayanıklı Ses
Yapıya dinamik bir kuvvetin etki etmesi ile oluşan ses türüdür. Düşen objeler, sandalyenin sürüklenmesi, zeminde yürüyen insanların yarattıkları ses de bu sınıfın içinde yer alıyor.
Hava Doğuşumlu Ses
Sesin havanın etkisiyle titreşen bir yapı oluşturması ve yayılmasıdır. İnsanların konuşması, dinlediğimiz müzik bu tip ses sınıflandırmasına giriyor.
Ses; Canlıların işitme organları tarafından algılanabilen periyodik basınç değişimlerine “Ses” diyoruz. Ses iki farklı şekilde oluşuyor. Bunlar;
Darbe Dayanıklı Ses
Yapıya dinamik bir kuvvetin etki etmesi ile oluşan ses türüdür. Düşen objeler, sandalyenin sürüklenmesi, zeminde yürüyen insanların yarattıkları ses de bu sınıfın içinde yer alıyor.
Hava Doğuşumlu Ses
Sesin havanın etkisiyle titreşen bir yapı oluşturması ve yayılmasıdır. İnsanların konuşması, dinlediğimiz müzik bu tip ses sınıflandırmasına giriyor.
Ses büyüklüğünü “Desibel -dB” olarak ölçüyoruz.
Gürültü
Düzensiz yapılı, zamana göre değişken olan istenmeyen ses topluluğu.Çevremizde çok sayıda ve farklı özellikte gürültü kaynağı var. Bu gürültü kaynaklarını aşağıdaki görsel ile anlatmaya çalışalım.
Görselden de anlayabileceğimiz üzere hayatımızın her anında gürültü kaynakları ile karşı karşıyayız. Maruz kaldığımız gürültü bizi nasıl etkiliyor?
Geçici veya sürekli işitme bozuklukları.
Kan basıncının artması, dolaşım bozuklukları, solunumda hızlanma, kalp atışlarında yavaşlama, ani refleks.
Davranış bozuklukları, aşırı sinirlilik, stres.
İş veriminin düşmesi, yoğunlaşma bozukluğu, hareketlerin yavaşlaması.
Yapılan araştırmalar maruz kaldığımız gürültünün üzerimizde olumsuz etkileri olduğunu koyuyor. Özellikle kalabalığın yoğun olduğu metropollerde yaşayan insanlar bu olumsuz etkileri her an fazlası ile hissediyor. İşte bu noktada yazımızın en başında da belirttiğimiz gibi “Akustik Yalıtım” daha da önem kazanıyor. Akustik yalıtım veya diğer ismi ile ses yalıtımı için gerekli önlemlerin alınması yasal zorunluluklara bağlanıyor. 31 Mayıs 2018 tarihinde yürürlüğe giren “BİNALARIN GÜRÜLTÜYE KARŞI KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK” ile binalardaki ses yalıtımı ve akustik şartlar belirlendi. Yönetmeliğin ilk maddesi amacı gayet açık bir şekilde açıklıyor.
Yürürlükteki bu yönetmelik ile yeni yapılacak binalar ve esaslı tadilat yapılacak eski yapılarda:
sırasında uyulacak kuralları tanımlıyor. Yönetmelik hangi binaları kapsıyor? Bu sorunun cevabı da şu şekilde:
Yönetmeliğe Dahil Olan Binalar:
Aşağıdaki tablo yönetmeliğe göre binalarda uygulanacak Akustik Performans sınıflamasını gösteriyor. Bu sınıflamaya göre yeni yapılacak binalar en az C, esaslı tadilat gören eski binalar ise en az D sınıfı akustik performans sınıfını karşılamak zorundalar.
Yönetmelik konut içerisindeki tüm yaşam alanlarını sınıflandırıyor. Aynı zamanda bu yaşam alanlarının maruz kalabileceği azami ses şiddetlerini de belirliyor. Böylece yaşam alanlarını ayıran duvar gibi yapı elemanlarının yapması gereken ses yalıtımı değerlerini de tanımlıyor. Basit bir görsel ile yönetmeliğe göre uygulanması gereken ses yalıtım değerlerini göstermeye çalışalım.
Tuğla ve Akustik Yalıtım
Tüm yapı malzemeleri farklı oranlarda akustik yalıtım kabiliyetine sahipler.
Bir duvar malzemesinin ses yalıtımı kabiliyetini etkileyen faktörler şunlar:
Yoğunluk artışı malzemenin daha sıkı yapılı (sert) olmasını sağlar. Bu sayede hava doğuşumlu ses yalıtımı kabiliyeti artar.
Kütle artışı malzemenin hava doğuşumlu ses yalıtım kabiliyetini arttırır. Darbe kaynaklı ses yalıtımını olumsuz etkiler.
Optimum şartlarda hava doğuşumlu ses yalıtım kabiliyetini artırır. Karmaşık deneyler ile belirlenebilir.
Optimum şartlarda hava doğuşumlu ses yalıtım kabiliyetini artırır. Karmaşık deneyler ile belirlenebilir.
Kalınlığın artması hem hava doğuşumlu hem de darbe kaynaklı sesin yalıtımını artırır.
Duvar örümü sırasında tuğla sarfiyatının azaltımı (düşen adet/m2) derz sayısını azaltır. Bu sayede duvarda oluşabilecek hata noktaları azalır. Hava doğuşumlu ses yalıtımı kabiliyeti artar. Yüzeylerin taşlanması tuğlaların birbirine mükemmel bir şekilde oturmasını sağlar. Derz kalınlığı azalır ve hava doğuşumlu ses yalıtım kabiliyeti artar.
Tuğlanın ses yalıtımı kabiliyetinde diğer yapı malzemelerine göre daha etkili olmasını sağlayan etkenler;
İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi’nden emekli öğretim üyesi Prof. Dr. Sevtap Yılmaz Demirkale TÜBİTAK Ulusal Metroloji Enstitüsü Akustik Laboratuvarı ile yaptığı “Yapı Elemanlarında Sesin Yayılması, Çeşitli Duvarların Ses Geçiş Kaybı Değerlerinin Karşılaştırılması” başlıklı çalışmasında 19 cm duvar genişliği için üç farklı duvar malzemesinin ses yalıtımı performanslarını değerlendirmiş. Çalışma sonucunda elde edilen ses yalıtım değerleri aşağıdaki grafikte görülebilir. Biz bu verilere günümüzde üretilen iki farklı ürünün ses yalıtım değerlerini ekledik.
Termokil 20 ve 12 W BG olarak isimlendirilen tarzdaki ürünler çalışmanın yapıldığı dönemde henüz üretilmemişti. Yukarıdaki grafik, ister eski isterse de daha yeni tasarım özelliklerine sahip olsun, kilden imal edilen tuğlaların akustik yalıtım kabiliyeti açısından ne kadar ilerde olduğunu bize gösteriyor. Günümüzde geliştirilen W Serisi izolasyon tuğlaları, üst seviyede ses yalıtım performansı ile akustik yalıtım çözümlerine farklı bir bakış açısı kazandırdı. Bu tarz izolasyon tuğlaları ses dalgalarını daha iyi sönümleyerek ses iletimini azaltıyor ve iç mekanlarda daha sessiz bir ortam oluşturulabilmesini sağlıyor. Tam bu noktada konforlu ortamların olmaz ise olmaz bir diğer kritik özelliği karşımıza çıkıyor, Isı Yalıtımı. Isı yalıtımı için gereken özellikler akustik yalıtım için gereken özelliklerin tersi. İyi ses yalıtımı için ağırlık önemli iken iyi ısı yalıtımı için hafiflik karşımıza çıkıyor. Hafif malzemeler iyi ısı yalıtımı yaparken maalesef akustik yalıtım kabiliyetlerinin sınırlı olduğunu görüyoruz. Tuğla; üretildiği kil hammaddesinin doğası gereği ağır bir malzeme (1700 kg/m3) iken içerdiği boşluklar sayesinde aynı zamanda hafif (boşluk yüzdesi ve geometrisine göre 500 – 800 kg/m3) bir malzeme. Bu sayede iyi akustik yalıtım yaparken çok iyi de ısı yalıtımı yapabiliyor. Geçmişten günümüze zamansız bir yapı malzemesi olan tuğla yeni tasarım geometrileri ve gelişen özellikleri ile ısı yalıtımı ve akustik yalıtım ihtiyaçlarını bir arada karşılayabiliyor.